Çinko
ÇİNKO
Vücudumuzda depolanmayan ve dışardan besinlerle aldığımız bir mineraldir. Demirden sonra vücudumuzda en fazla bulunan elementtir. Protein sentezi, bağışıklık sisteminin düzgün çalışması, yara iyileşmesi, hücre bölünmesi, cinsel fonksiyonların devamlılığında görevli yaklaşık 100 farklı enzimin yapısında yer alır.
Ne işe yarar?
-Hamilelik, çocukluk ve ergenlik döneminde normal büyüme ve gelişmeyi destekler,
-Bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için gereklidir. Çinko eksikliği olan çocukların pnömoni(zatürre) başta olmak üzere infeksiyonları daha fazla geçirdikleri gösterilmiş.
-Soğuk algınlığının daha kolay ve kısa sürede iyileşmesini sağlar,
-Aşıların etkinliğini arttırır,
-Sağlıklı deri, saç ve tırnak için gereklidir. Yara iyileşmesini hızlandırıcı etkisinden dolayı bebek pişiklerinde ve pişikleri engellemede sıklıkla kullanılır. Derideki kepek problemlerinin tedavisinde de çinko içerikli şampuanlar kullanılabilir.
-İnsülin, büyüme hormonu ve tiroid hormonlarının düzgün çalışması için gereklidir,
-Normal koku ve tad duyularının algılanmasında önemlidir, bakır ve manganez ile beraber iştah ve damak tadı gelişiminde önemlidir,
-Özellikle erkeklerde en çok prostat bezinde bulunur. Sperm aktivitesi /kalitesi ve cinsel fonksiyonlar için gereklidir,
-Gözdeki retina tabakasında yüksek konsantrasyonda bulunur. Eksikliğinde gece körlüğü, katarakt ve yaşa bağlı göz problemleri daha kolay gelişir,
-İshal tedavisinde etkilidir. WHO ve UNİCEF özellikle beslenme eksikliği olan akut ishal vakalarında çinko takviyesini öneriyor.
Günlük ihtiyaç:
1-3 yaş arası çocuklarda günde 3mg,
4-8 yaş arası çocuklarda günde 5 mg,
9-13 yaş arası çocuklarda günde 8mg,
14yaşından büyüklerde günde 8-11mg
Eksikliğinde:
-İştahsızlık,
-Kilo kaybı,
-Büyüme gelişme geriliği,
-Ergenlerde cins karakterleri gelişiminde gecikme (Erişkin erkekte impotans),
-Citte kuruluk, saçlarda matlaşma ve dökülme,
-Tırnaklarda kırılma ve beyaz lekelenme,
-Sık infeksiyon geçirme,
-Tat ve koku almada azalma,
-Yara iyileşmesinde gecikme,
-Dermatit görülür.
Risk grupları:
Herkesin çinkoya ihtiyacı var. Çocuklar büyümek için, erişkinler sağlıklarının devamı için çinko almalılar. Doğal yollarla çinko alınması en çok istenen ama eksiklik ya da yetersiz alım durumlarında dışarıdan takviye etmek gerekir.
-Büyüme gelişmenin hızlı olduğu dönemdeki tüm çocuklar, özellikle erken çocukluk ve ergenlik dönemlerinde
-Hamileler ve emzirenler
-Gelişmemiş ülkelerde ve malnutrisyon durumlarında
-Uzun süren ishallerde,
-İştahsızlık, yeme problemlerinin olduğu çocuklar,
-Vejeteryanlarda risk fazla
Kimlere öneriler?
*İyi beslenmeyen iştahsız çocuklara,
*Sık infeksiyon geçirenlere,
*Büyüme gelişme geriliği olanlara
*İyi beslenmeyen çocukların akut ishallerinde
Fazlası:
Doğal yollarla fazla çinko alımı pek olası değil; ancak vitamin veya çinko şuruplarının fazla kullanımlarıyla bulantı, kusma, karında kramplar, ishal ve başağrısı görülebilir.
1-3 yaş cocuklarda max 7mg.
4-8 yaş cocuklarda max 12 mg önerilir.
Kanamayı arttıran ilaçlarla beraber kullanmamakta fayda var.
Kan şekerini düşürücü etkisi nedeniyle dikkatli olunmalı.
