Diş çıkartma (teething)
Her bebek diş çıkartır, kolay ya da zor...
İlk süt dişi genellikle 6 ay civarında çıkar ve genellikle çiftler halinde çıkarlar ya da biri çıktıktan kısa süre sonra diğeri de belirir. Hepsi kısa zaman içinde hızlı çıkabileceği gibi, zaman zaman duraklamalar olabilir. Dişlerin yavaş yavaş tamamlanması da normaldir. İlk süt dişlerinin en geç 15.ayda çıkmış olması beklenir.
İlk çıkan diş genellikle alt santral kesicilerdir, üst santral kesiciler takip eder.
Alt yan kesicilerden sonra üst yan kesiciler gelir.
Köpek dişleri genellikle ön küçük azı dişleri tamamlandıktan sonra çıkar.
http://www2.aap.org/oralhealth/docs/OralHealthFCpagesF2_2_1.pdf. Sayfa 3
Süt dişlerinin çıkmasında kabaca 7+4 kuralı geçerlidir.
7aylıkken bebek ilk dişini çıkartır,
11 (7+4) aylıkken 4dişi vardır,
15 (11+4) aylıkken 8 (4+4) dişi vardır,
19 (15+4) aylıkken 12 (8+4) dişi vardır,
23 (19+4) aylıkken 16 (12+4) dişi vardır,
27 (23+4) aylıkken 20 (16+4) dişi vardır.
Böylece kabaca 2-3 yaş sonunda bebeğin ağzında 20 süt dişi olacaktır.
Genellikle:
-süt dişleri kızlarda erkeklerden daha geç çıkar.
-diş çıkartma ve dişlerin çıkma sırasını genetik etkiler.
-tiroid (guatr bezi) hormonları diş gelişiminde etkilidir.
-yaz aylarında D vitamini doğal yollarla bol alınmasına bağlı dişlerin daha hızlı ve erken çıkabileceği görülmüş.
-prematüre ve düşük doğum ağırlıklı doğan bebeklerde ilk dişlerin çıkması gecikebilir. Dişte mine bozuklukları görülebilir. Diş çürüğü riski artmıştır.
-diş çıkış sırasında ve düzeninde normalin dışındaki farklılıklar bireye özgüdür, tetkik ve takip gerektirmez. İlk önce azı dişin çıkması gibi...
-dişlerin erken çıkması durumunda güçsüz olacağı, çabuk çürüyeceği gibi şehir efsanelerinin kanıtlanmış geçerliliği yoktur.
-süt dişleri, ileride gelecek olan kalıcı dişlere yer sağlamak için genellikle ayrı ayrı dizilmişlerdir, aslında bu durum da diş temizliğini kolaylaştırmaktadır.
-süt dişlerinde mine tabakası daha ince olduğundan kalıcı dişlere göre daha beyaz görünürler.
-hastalıklar, süt dişlerinde daha kolay ilerler.
15 aya kadar hiç diş çıkartmamış bebeği mutlaka değerlendirmek gerekir. Çocuk doktoru tiroid ve kalsiyum metabolizmasını ilgilendiren problem olup olmadığını ve diğer kemik gelişim durumlarını (bıngıldak? yürüyorsa bacaklarda çarpıklık? raşitizm?) değerlendirmeli, pedodonti uzmanına yönlendirmelidir.
Diş çıkarma belirtileri:
Hiçbir şikayet ya da bulgu dişlerin ne zaman çıkacağı konusunda kesin bilgi vermez.
Diş, dişetlerini delmeden 3-5 gün önce şikayetler başlayabilir; ama 1-2ay öncesi ve sonrasında da görülebilir.
-diş çıkan yerdeki diş etlerinde şişlik,hassasiyet, rahatsızlık,
-tükürük salgısında artış,
-diş etlerindeki rahatsızlığı gidermek için ellerin yada ele alınan herşeyin ağıza sokulması,
-yeme içmeyi reddetme,
-uykuda huzursuzluk, sık uyanma,
-vücut sıcaklığında hafif artış (ama 38,3'C geçmez)
-kakada hafif yumuşama
-elleriyle yanak ve kulak bölgesini sıkıştırma (orta kulak iltihabı var zannedilebilir.)
-diş çıkartılan yerde morluk, morarma. Bazı bebeklerde çıkmayan dişin üzerinde mor renkte görünen ve bastırmakla yumuşak hissedilen, hematom (kan oturması) oluşabilir, bazen boşaltmak gerekir, bazen de diş çıkarken rahatlar.
-köpek ve azı dişlerin çıkması biraz daha sancılı olabilir.
Diş çıkartma döneminde bebeğe yardım:
-salyalar çok artmıştır. Bebeğin ağzının kenarından devamlı akan salyalar, hem üzerinin ıslanmasına, hem de dudak atrafındaki deride döküntülere neden olabilir. Nemli mendille, sık sık, bastırmadan, dokundurarark silmekte fayda var. Önlük kullanın ve sık değiştirin.
-diş kaşıyıcılar kullanılabilir. Mümkünse içi sıvı dolu olanları çok tercih etmeyin, kemirerek patlatabilirler. Buzdolabından cıkmış olanların çok soğuk olmamalarına dikkat edin. Nemli bir mendili buzdolabında soğutup, bebeğin eline dişlerini kaşımak için verebilirsiniz.
-temiz parmağınızla dişlerinin üzerini hafif hafif kaşıyın, bazen o da parmağınızı tutup çekerek size destek olacak.
-gözünüz üzerinde olmak şartıyla pişmiş havuç, salatalık, kerevız sapı verebilirsiniz. (Bkn boğulma)
-diş çıkartma döneminde ağrıyı azaltan ve bebeği rahatlatan diş jelleri, az miktarda ve çok gerektiğinde kullanılabilir.
-bazı bebekler emziklerini diş kaşıyıcı olarak kullanabilir, emziğin boğazına dolanmamış olmasına dikkat edin.
-arada parasetamol ya da ibuprofen içeren şurup yada fitil kullanılabilir. Çocuk yaş grubunda ağrı kesici olarak aspirin kullanılmamalıdır.
