Diş travması
Diş travması
Çocukların %30'u hayatlarında en az bir kez diş travması yaşamışlardır. Diş travmaları düşme, çarpma, kazalar, trafik kazaları, spor yaralanmaları yada yoğun bakımda entübasyon sırasında gelişir.
Tüm yaş gruplarında travmadan en çok etkilenen dişler %70 üst ön kesicilerdir.
Süt dişlerine travma, özellikle aşırı hareketli, meraklı ama biraz da sarsak olan 2-3 yaşlarında sık rastlanır.
Kalıcı diş travmaları ise erkeklerde, kızlardan iki kat fazla görülür. En sık spor sırasında, trafik kazalarında ya da kavgalarda diş travması olur. Ön çok etkilenen dişler ise yine üst kesicilerdir.
Dişlerde travma kabaca 3 şekilde görülür:
--Kırık (parça kopması):
Süt dişlerine olan travmaların %33'ünde, kalıcı dişlere olan travmaların %75'inde kuron zarar görmüştür.
Dişlerde kırık olduğunda çevre dokular ve dudakların da yaralanmış ve kanıyor olma ihtimali yüksektir.
Çocuğun ağzı temiz su ya da serum ile çalkalanır ve şişmeyi engellemek için soğuk uygulama yapılır. Ağrıyı kesmek için parasetamol ya da ibufen kullanılabilir. Aspirin kullanılmaz.
Diş doktorunun değerlendirmesinden sonra travma görmüş dişlerdeki kırıklar çocuğun kooperasyonuna göre dolgular yapılarak ağızda tutulabilir. Travmaya uğramış diş, renk değişiklikleri açısından dikkatle takip edilmelidir. Pulpayı ve kökü ilgilendiren travmalarda diş kanal tedavisi gerektirebilir ya da kaybedilebilir.
--Yer değiştirme:
Dişin yerinden çıkmadan ya da kırılmadan yana, öne, arkaya ya da içeri doğru yer değiştirmesidir. Özellikle yana yer değiştirmelerde kemikte kırık riski olduğundan dikkat edilmeli.
İçeri doğru gömülmeler en ağır olanlardır. Süt dişi ise kalıcı dişe zarar vermiş olabilir, kalıcı dişte ise kök zedelenmiş olabilir.
Diş yerinde duruyor ve hafif sağa-sola, öne-arkaya kaymış ise elle, fazla bastırmadan düzeltilebilir. Diş içeri doğru yer değiştirmişse fazla bastırmadan aşağı doğru çekilerek normal yerine gelmesi denenebilir.
Ancak bu tip dişlerde sinirler ya da kan damarlarını ilgilendiren problemler olduğunda dişte renkleşme (dişte matlaşma koyulaşma) belirtileri görülür, bu durumda kanal tedavisi gerekebilir.
--Çıkma, dişin yerinden çıkması:
Süt dişleri şiddetli bir travma gördüyse ve yerinden kökü ile birlikte çıktıysa alttaki kalıcı dişe zarar vermemek için kesinlikle tekrar yerine yerleştirilmez.
Kalıcı dişlerde ise, diş yerinden kökü ile birlikte çıkmışsa:
-kökü ellemeden, ön-arka konumuna dikkat ederek, eğer diş ve dişin çıktığı yer de temizse, çok bastırmadan yerine oturtulur ve elle sabitlenir,
-yerine yerleştirme işlemi yapılamıyor ya da travma ağır, ciddi ve dişin çıktığı yeri de ilgilendiriyor ya da kirli yaralanma ise çıkan diş,
-Süt ya da serum içinde, yoksa tükürük içinde,
-Mümkünse serin/soğuk ortamda,
-Kuru olarak sargı bezi ya da mendile sarılmamalı, kuru kalmamalı.
-Lens solusyonları uygun değildir,
-Kökü ellemeden,
-Üzerinde toz, kir varsa köke dokunmadan tuzlu su ile yıkanmalı.
Diş yerinden çıkmış olmasına rağmen bulunamazsa, aspirasyon açısından dikkat edilmelidir.
Diş doktoruna ulaştıktan sonra:
-Tetkikler ve görüntüleme yöntemleriyle hasarın durumu değerlendirilmeli,
-Gerekiyorsa, plastik cerrahi ile beraber değerlendirilmeli.
-Tetanoz aşısı,
-Antibiyotik kullanımı,
-Atel / sabitleyici takılması gerekebilir.
-İyi bir ağız diş bakımı,
-Yakın takip gerekir....
Travma nedeniyle dişte kırılma, yer değiştirme veya diş kaybı, hangı dönemde olursa olsun, çocukta fonksiyonel, estetık ve psikolojik etkileri vardır. Estetik problemler ve kaygılar büyük çocuklarda biraz daha yoğun gözlenir. Kalıcı dişlerin travmalarında mümkün olan en kısa zamanda kozmatik olarak düzeltme de planlanmalıdır.
Diş travmalarından korunmak önemlidir. Sportif faaliyetlerde ve tehlikeli sporlarda kask kullanmak, dişlik takmak ve dikkatli olmak ve riskleri azaltmak amaç olmalıdır.
katID==108) { ?> Yukarıda yazılı olan tüm olaylar gerçekte yaşanmış olup, çocukların yaş ve cinsiyetleri ve olayın seyri hasta mahrumiyeti açısından anlatım sırasında değiştirilmiş olabilir.
