Normal diş gelişimi
Diş gelişimi
Bebek, anne karnındayken 6-8.gebelik haftalarında süt dişleri ve 12.hafta civarında da kalıcı dişlerin tohumları belirir. Gebeliğin 3-4.aylarında dişin etrafındaki sert doku gelişmeye başlar. İnsan vücudunda saçlar, tırnaklar, ve kıllar, diş ile aynı doku katmanından gelişir. Bu dönemlerde gelişimi engelleyen bir etken hepsinin gelişimini etkileyecektir.
Diş gelişimini kalsiyum, fosfor, D vitamini, A vitamini, C vitamini ve flor düzeyleri etkiler. Kalsiyum ve fosfor dişin yapısında D vitamininin etkisiyle çökerek dişe sertlik ve güç verir. A vitamini, destek dokuda yer alan keratin metabolizmasında görevlidir. C vitamini ise kollajen yapısında yer alır ve dişin dişetine tutunmasında görev yapar. Florür ise kemik yapısında yer alır ve kemikten kalsiyum çözünmesini ve diş çürüklerini engeller.
Doğumda damak içinde yerleşmiş olan dişlerin, dişetlerini delerek ağız boşluğuna çıkmalarına diş çıkartma denir. Hayata ağız içinde dişleri olmadan başlayan bebek 2-3 yaş sonunda 20 dişe sahip olacaktır. Hayatın ilk dönemlerinde çıkan ve daha sonra kalıcı dişlerle değişecek olan bu dişlere süt dişleri (primary teeth) denir. Yaklaşık 5-6 yaşından itibaren süt dişleri dökülecek ve yerine hayat boyu kullanacağımız kalıcı dişler (permenant teeth) çıkacaktır. Nadiren bebekler doğum sırasında diş ile doğabilir ya da doğumdan kısa bir süre sonra diş çıkartabilirler. Doğum sırasında var olan (genellikle alt kesicilerdir) dişleri aspirasyon(yutma) riski nedeniyle çıkartılması gerekebilir.
-Mine: kuronu çevreleyen yani kemiğin en dışındaki sert dokudur. Mine, insan vücudundaki en sert maddedir. Dişin en dışında gözle gördüğümüz kısmıdır. Süt dişlerinde mine tabakası, kalıcı dişlere göre daha incedir; bu nedenle süt dişleri daha beyaz görünürler ama daha zayıftır.
-Dentin: mine kadar sert olmasa da mine zarar gördüğünde pulpayı dış etkilerden koruyan ikinci tabakadır.
-Pulpa: kan damarları ve sinir uçlarını içeren yumuşak dokudur. Kökten kurona doğru ortada uzanır.
-Sement: kökü çevreleyen ince kemik dokudur. Dişin, kemik içinde durmasını sağlayan dokulardandır.
Diş tipleri
Süt dişleri toplam 20, kalıcı dişler 32 tanedir(bazen en arkadaki 20yaş dişleri gömük olduğundan ya da eksik olduğundan hiç çıkmayabilir..)
-Kesici dişler: alt ve üst çenede en önde yeralan ve kesmeyi sağlayan tek köklü, keskin kenarlı, yassı kemiklerdir. Üstte 4, altta 4 tane bulunur. En öndekiler 'santral (merkez)', hemen yanlarındaki 2tane 'yan kesici' olarak adlandırılır. Sütçocuklarında ilk önce çıkan dişler genellikle alt 2 santral kesicidir.
-Köpek (kanin) dişler: kesici dişlerin yanında yer alan tek köklü ve sivri, daha dolgun dişlerdir. Kesici dişlerin bitiminde, dişlerin açıyla geriye doğru dizildiği dönüş yerinde bulunur. Ön kesicilerde destek olup kopartmakta daha başarılıdır.
-Küçük azılar(premolar) dişler: köpek dişlerinin hemen yanındaki 2diştir. Altta 4, üstte 4 toplam 8 tanedir. Kopartmaya yardımcı olmakla beraber, öğütme ve çiğneme görevleri vardır. Genellikle tek köklüdür ama birbirini gören yüzeyleri çiğneme ve öğütmenin iyi yapılması için geniş ve yassıdır.
Şimdiye kadar saydığımız dişler süt çocuklarında bulunur ve toplam 20tanedir.
-Büyük azılar(molar) dişler: ilk büyük azı dişi 5-6 yaşlarında, ikinci büyük azı dişler ise 12 yaş civarında çıkar. Son büyük azılar ise 18-20yaşlarında, ağız içinde yeterli boşluk varsa çıkar ya da yan yerleşiminden dolayı çıkamaz, bazen de bulunmaz. Büyük azı dişleri çok ve geniş köklü ve yiyecekleri çiğneyip, öğütüp parçalamak ve kırmak için güçlü, yüzeyleri geniş ve yassı dişlerdir.
