Yeni annede psikolojik durumlar
Doğum ile beraber artık sorumlu olduğunuz biri daha var; bakımı, beslenmesi, uzunca bir süre herşey sizin sorumluluğunuzda... Yeni anne, hele de ilk anne için büyük bir yük. Oysa anne karnındayken ne kadar rahattınız...Ne yiyorsanız yetiniyordu, istediğiniz yere taşıyordunuz, hiç ağlayıp da kimseyi rahatsız etmiyordu....Hem doğum, doğum sonrası ağrılar, emzirme telaşı, uykusuzluk, çevrenizdeki herkesin ayrı bir fikrinin olması ve hepsininkinin en doğru olması, hormonlarınızın alt üst olması hem de bir canlının sorumluluğunu üstlenmek...Doğum sonrası, her yeni anne için zor bir dönem,ama bazı anneler bu dönemi kolay atlatırken, bazı anneler daha ciddi psikolojik problemler yaşıyabiliyor ve maalesef bunların büyük bir çoğunluğu da şımarıklıktan değil. Birinci doğumlarda ve sosyoekonomoik düzeyi daha yüksek annelerde adaptasyon sorunları daha sık görülüyor. Daha önceden bebek sahibi olmuş anneler ne ile karşılaşacaklarını bildiklerinden bu dönemi daha kolay atlatabiliyor.
--Annelik hüznü (baby blues) : annelerin çoğunda (%50-70) doğum sonrası erken dönemde ani duygudurum değişiklikleri görülebilir. Doğum sonrası ilk bırkaç gün içinde başlar ve genellikle 2-3haftada düzelir. Ani ağlama, uyku problemleri, endişe, aşırı duyarlılık, konsantrasyon azlığı, herşeyi üzerine alınma gibi bulgular görülür. Bu bulgular genellikle kısa sürelidir ve annenin günlük hayatını çok etkilemez; fakat bu durum daha derin ve günlük hayatı etkileyecek duruma geldiğinde depresyondan bahsedilir.
--Postpartum (doğum sonrası) depresyon : genellikle annelik hüznü gibi başlar ama daha derin ve daha uzun sürelidir. Doğum sonrası annelik hüznünün kaybolmaya başlaması gereken dönemlerde, yani 2-8.haftalarda artan ve 2hafta-1yıl sürebilen şikayetler ortaya çıkar. Nedeni belli değildir; ama hormon ve dış etmenlerdeki ani değişiklikler sorumlu olabilir. Postpartum depresyon, karakter zayıflığı ya da kişilik bozukluğu göstergesi değildir. Yeni annelerin %10-15'inde görülür.
Doğum sonrası depresyonu için risk faktorleri ;
-anne ya da babanın işsiz olması/maddi problemlerin varlığı,
-aile içi ya da evlilikle ilgili problemlerin varlığı,
-anneye desteğin yetersiz olması,
-birden fazla gebelik,
-daha önce kayıpla sonlanan gebelik ya da doğum,
-planlanmamış gebelik,
-anne sütü verememe,
-annenin bebeğe bakamayacağı kaygısının fazla olması,
-anne yaşının 20'den az olması,
-hayatın düzenini bozan ani beklenmedik süprizler (yakınların kaybı, iflas, tayin... )
-erken anne bebek ayrılığı....
İştah kaybı, hayattan zevk alamama, uykusuzluk, seks ilgisinin azalması, derin duygudurum değişiklikleri, utanma, suçluluk, yetersizlik duyguları, aile üyeleri ve arkadaşlardan kopma gibi belirtiler görülür. Bebeğe bağlanmada güçlük, bebeğe ya da kendine zarar verme düşüncesi ya da korkusu ve yoğun kızgınlık da olabilir.
Öneriler;
*kendinize bebek dışında vakit ayırın. Açık havada yürüyün, spor yapın.
*sağlıklı beslenin, alkol almayın.
*kendinizi çevrenizden izole etmeyin.
Depresyon, tedavi edilmesi gereken tıbbi bir durumdur, doktor uygun tedaviyi belirler. İlaç başlanacaksa anne sütünün kesilmesi gerekebilir. Nadiren postpartum psikoza ilerleyebilir.
--postpartum psikoz (doğum sonrası delirme) ; sıklıkla doğum sonrası ilk 2 haftada gelişirse de ilk 1yılda da gelişebilir. Sıklığı %0.1-0.2
Annenin, bebek ya da kendisine zarar verme girişimi en önemli belirtidir. Halüsinasyon, paranoya gibi belirtiler görülür
Mutlak tedavi (ve belki hastaneye yatış) gerektirir.
Eski dönemlerden beri, yeni annenin yani lohusanın yanında 40 gün birilerinin kalması, kırmızı imajı kullanılarak (kırmızı taç, kırmızı yemeni, kırmızı yatak çarşafı...) lohusaya zarar verme potansiyeli olan ruhani yaratıklardan lohusayı uzaklaştırmak çabası, aslında lohusayı gebelik sonrası bunalımlardan korumaya yönelik yapılan adetlerimizdir.
katID==108) { ?> Yukarıda yazılı olan tüm olaylar gerçekte yaşanmış olup, çocukların yaş ve cinsiyetleri ve olayın seyri hasta mahrumiyeti açısından anlatım sırasında değiştirilmiş olabilir.
